Trakeostomi Hastaları İçin Bakım Rehberi

Trakeostomi acil durumlarda, nefes yolları tıkandığında veya travmatik yaralanmalarda başvurulan bir işlemdir. Trakeostomi normal yollarla solunum sağlayamayan kişilerde, soluk borusuna açılan delik sayesinde solunum işleminin devam ettirilmesidir. Acil durumlarda veya yatalak hastalarda uygulanan bir yöntemdir. Uzun süre solunum cihazı kullanan hastalarda trake açılması zorunlu olarak yapılmaktadır.

Trakeostomi İşlemi Ne İçin Uygulanır?

Trakeostomi:

  • Kendi kendine solunum işlemini gerçekleştirmekte zorlanan hastalarda

  • Boğazdan nefes almayı zorlaştıran kriz durumlarında

  • Bazı boyun bölgesi ameliyatlarında

  • Uzun süre solunum cihazı kullanan hastalarda

  • Gırtlak kanseri gibi solunumu zorlaştıran durumlarda uygulanır.

Trakeostomi işlemi genellikle hastane şartlarında yapılır. Bazen trafik kazası veya kriz gibi acil durumlarda hastane dışında da uygulanması gerekebilir. Fakat hastane dışında yapılan işlemde komplikasyon oluşma riski vardır. Trakeostomi açıldıktan sonra hasta mutlaka hastaneye götürülmelidir.

Hastanede yapılan işlemde de bazı komplikasyonların oluşma riski vardır. Bu riskler yine acil durumda açılan trakeostomiden kaynaklanmaktadır. Kanama, enfeksiyon, açılan delikte daralma oluşması bu komplikasyonlardan bazılarıdır.

Trakeostomi İşleminden Önce Nasıl Hazırlanmalıyız?

Trakeostomiye hazırlanma süreci yapılacak işleme göre değişiklik gösterir. Genel anestezi ile olacaksa, işlemden birkaç saat önce beslenmeyi durdurmak gerekir. Yine aynı şekilde kan inceltici gibi trake açılmasını zorlaştıracak ilaçların da alımını durdurmak gerekir.

Trakeostomi işlemini acil durumlar hacrinde çoğunlukla ameliyathane koşullarında yaparlar.

  • Cerrahi trakeostomi: Hastane odasında veya ameliyathanede yapılan işleme cerrahi trakeostomi denir. Doktor boynun alt kısmında yatay olacak şekilde bir kesi oluşturur. Tiroit bezinden bir parça kesildikten sonra tüp açılan deliğe yerleştirilir.

  • Minimal trakeostomi: Minimal trakeostomi de genellikle hastane ortamında yapılır. Hastanın ağız kısmından aşağıya doğru bir lens gönderilir, bu sayede doktor boğazın iç tarafını görebilir. Bu görüntülere bakılarak deliği açmak için bir iğne nefes borusundan boğaza doğru gönderilir. Delik genişletilerek tüp takılır.

Trakeostomi İşleminden Sonra Neler Olur?

Trakeostomi takıldıktan sonra hemşire trakeostominin bakımı hakkında hastaya bilgilendirme yapar.

Trakeostomi takılan hastanın konuşması biraz zorlaşabilir. Çünkü nefes borusundan çıkan hava tüpten dışarı çıkar ve ses tellerine yetişemez. İletişim için kalem kağıt kullanılabilir. Bunu dışında yemede de sıkıntı yaşanabilir. Hasta damar yolundan veya mideye doğrudan bağlanan bir tüple beslenebilir.

Trakeostomi Bakımı

Bakım hijyen açısından çok önemlidir. Trakeostomi takılan hasta, tüpü günde en az iki defa temizlemelidir. Takılı olduğu süre boyunca da temizleme işlemine devam etmelidir. Trakeostomi açık yara olduğundan temiz tutulmalı, gerektiği durumlarda gazlı bez yardımı ile temizlenmelidir. Kanül hastaya rahatsızlık vermemesi ve hareketlerini sınırlamaması açısından sabitleme bandı ile sabitlenebilmelidir. Kanül ayda bir olacak şekilde değiştirilmelidir. İç kanül ise 3 ayda 1 değiştirilmelidir ve her gün çıkarılıp su ve sabunla temizlenip tekrar takılmalıdır.

Trakeostomi işlemi genellikle geçici olarak yapılmaktadır. Hasta solunumuna doğal olarak devam ettiği takdirde trakeostomi çıkartılır. Çıkarıldıktan sonra zaman içerisinde hastanın yeme ve konuşma fonksiyonları eski haline dönecektir.

Açılan trakeostomi sonrasında hastalar kanül kullanmaya başlarlar. Kanüller hastanın nefes almasına yardımcı olacaktır. Hastalar kanül bakımında bilgili olmalılar çünkü eskisi gibi bir düzenleri olmayacaktır. Hasta yakını kadar hasta da nasıl bir temizleme işlemi yapılacağını bilmelidir. Kanül değişimi ve temizliği zaman içerisinde daha kolay hale gelecektir. Trakestominin bakımı düzenli yapılırsa, zamanla oluşacak sorunlar da en aza indirilecektir.

Trakeostomi Kanüllerinin Özellikleri

Kanüller kullanım amaçlarına göre değişiklik gösterirler. Hastanın ihtiyacına göre hangi tip kanül kullanılacağı belirlenebilir.

Kaflı Kanüller

Balonlu da denilen bu kanüller ventilasyona bağlı hastalarda kullanılır. Balonlu kanüllerde balon nefes borusunu kapatarak yutkunma problemi olan hastalarda tükürüğün akciğerlere gitmesi veya yemek parçacıklarının nefes borusuna kaçması önler. Ayrıca solunum gazlarının da dışarı çıkmasını engeller.

Kafsız Kanüller

Kafsız (balonsuz) kanüller ventilasyona gerek duyulmayan hastalarda kullanılır. Bu tüpler kaflıların aksine genellikle uzun süre kullanılır.

Konuşma Valfi Seçeneği

Bazı hastalarda kanül ses tellerine zarar verebilir ya da ses telleri alınmış olabilir. Ses telleri alınmamış hastalarda konuşma valfli kanül kullanılabilir. Bu kanül gırtlak deliğinden girerek ses tellerinde titreşim oluşturarak hastanın konuşmasını sağlar.

Trakeostomi Tüpünün Değiştirilmesi

Trakeostomi Tüpü belirlenen aralıklarla değiştirilmelidir. Bunun için doktor önerisi dikkate alınmalıdır. Gerekli düzeyde bilgiye sahip değilseniz kendiniz değiştirmeyin.

Balonlu tüp tutulurken keskin uçlu malzeme kullanılmamalıdır. Balona zarar verebilir. Su bazlı yağlar tüpleri kayganlaştırmak için kullanılabilir. Delikli tüp kullanılıyorsa balon şişirilmeden önce dış kanül takılıp abturatör çıkarılınca iç kanül bunun içine yerleştirilmelidir. Bu işlemden sonra balon şişirilmelidir. Herhangi bir sorun durumunda doğrudan doktorla iletişime geçilmelidir.