Genetiği Değiştirilmiş Organizma Nedir?
Genetiği değiştirilmiş organizmalar (GDO), canlıların hali hazırda bulundurduğu genetik özelliklerin değiştirilmesi veya bu canlılara biyoteknolojik yöntemler aracılığıyla yeni kalıtsal özellikler kazandırılması ile elde edilen yeni canlı formlarına verilen isimdir. Genetiği değiştirilmiş organizmaların yaklaşık olarak yirmi beş yıldır hayatımızda olduğu bilinmektedir.
GDO Neden Zararlı?
Doğada normal şartlarda farklı türler arası gen aktarımı olması imkansızdır. Beşeri yollarla GDO yöntemi sayesinde bitki, hayvan ve mikroorganizmaların bazı özellikleri değiştirilebilir veya kendinde olmayan bazı özellikler gen aktarımı sayesinde bu canlılara kazandırılabilir. Peki GDO insan sağlığı için ne gibi sakıncalar barındırıyor? Genetiği değiştirilmiş organizmalara ‘‘hayır’’ diyen bilim adamları, bu organizmaların taşıdığı riskleri alerjik reaksiyonlara neden olmaları, antibiyotik direncini zayıflatmaları ve toksik etki yaratmaları şeklinde sıraladı. Yapılan araştırma ve incelemelerde hamile kadınların kanında ve dolayısıyla bebekte genetiği değiştirilmiş organizmalara rastlanmıştır. Bu besinler insan vücudunda tam olarak sindirilemez ve parçalanamaz. Eğer kişi alerjik hastalıklara sahipse, bu besinlerin kişi üzerinde öldürücü etkileri bile görülebiliyor.
Genetiği değiştirilmiş organizmalar yalnızca insan sağlığını tehdit etmekle kalmayıp ekosistem için de büyük bir tehdit oluşturuyor. Özellikle normal ve organik tarımı tehdit etmesi ekosistem için büyük bir sorun teşkil ediyor. Öte yandan, ne kadar uzak olursa olsun arılar veya rüzgar yoluyla bu organizmaların organik ürünlere de bulaşması, tehdit unsurlarından bir diğeri olarak karşımıza çıkıyor.
En önemli zararlarından bir tanesi ise, genetiği değiştirilmiş organizmaların bazı canlı türleri açısından tehlike oluşturması. GDO’lu tarım alanlarındaki böcek ve benzeri canlıları yiyen kuşların nesli tükeniyor. Bilim adamları bu durumu uzun vadede biyoçeşitliliği de yok etmesi bakımından tehlikeli buluyor.
GDO Yönteminin Kullanılma Sebepleri Nelerdir?
Canlıların genetikleri ile oynanmasının en temel sebebi aslında bu yöntem ile üretilen bitkilerin ilaçlara, kimyasallara ve zararlı mikroorganizmalara karşı çok daha dayanıklı ve dirençli olması. Direnç avantajından ziyade bu yöntem sayesinde bitkilerin lezzetleri ve besleyiciliklerinin geliştirilebilmesiyle birlikte istenmeyen durumlarda da bu sayede çok daha hızlı müdahale edilebiliyor. GDO yönteminin sıklıkla kullanılmasını sağlayan bir diğer sebep ise, susuzluğa karşı dirençli bitki üretimi gerçekleştirme amacıdır. Genetiği değiştirilmiş organizma üretimi sayesinde pek çok istenen özellik bir araya getirilerek birim alanda çok daha fazla verim almak da amaçlanan bir diğer hedeftir. Meyvelerin olgunlaşma süreleri kısaltılabilir, besin değerleri zenginleştirilebilir ve raf ömrü uzatılabilir. Sıralanan tüm bu nedenler genetiği değiştirilmiş organizma yönteminin kullanılması konusunda çok güçlü gerekçeler olsa da bu yöntem ülkemizde nasıl kullanılıyor ve bu yönteme karar verme süreci nasıl işliyor?
Türkiye’de GDO Yetiştirme
Genetiği değiştirilmiş organizma içeren ürünler ülkemizde ilk kez 1998 yılında gündeme gelmiştir. İlk GDO yönetmeliği ise 26 Ekim 2009 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Ne yazık ki ülkemizde genetiği değiştirilmiş organizma içeren gıdaların üretimi oldukça kontrolsüz yapılmaktadır ve bu üretim daha çok sanayi alanında kullanılmaktadır. Türkiye’de tüketilen gıdaların çok büyük bir bölümünün genetiği değiştirilmiş organizma içerdiği söyleniyor.
Hangi Ürünlerimiz GDO İçeriyor?
Soya: Kırmızı et miktarı bakımından zengin olan salam, sucuk, sosis gibi yiyeceklerde, et ve tavuk suyu tabletlerinde, fındık-fıstık ezmesinde, çikolatalı ürünlerin birçoğunda, kahvelerde kullanılan süt tozunda, hazır çorbalarda ve hayvan yemlerinde kullanılıyor.
Mısır: Nişasta bazlı tatlandırıcılar sebebiyle gazoz ve kola başta olmak üzere gazlı içeceklerin birçoğunda, yapay meyve sularında, mısır yağında, bebek mamalarında ve soya ile aynı şekilde hazır çorbalar ve hayvan yemlerinde kullanılıyor.
Yazıyı indirmek için: Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar.docx (15.7 KB)